2024 III Sztuka Ogrodowa

zatrzymaj się!

I rozejrzyj wokół – może jest jeszcze coś innego, na co warto skierować uwagę?

Skierować i utrzymać, co staje się coraz mniej oczywiste. Rozbiegany umysł to nowa choroba cywilizacyjna. Szacuje się, że już 8% populacji cierpi na ADD lub ADHD, a przecież taka twarda diagnoza to tylko wierzchołek skali – w mniejszym lub większym stopniu problem braku koncentracji dotyczy wszystkich osób posiadających smartfony. A kto dzisiaj nie ma smartfona?

Klimat się zmienia i nikt nie wie, jaki to dokładnie będzie miało wpływ na nas i otoczenie naszego życia. Może my jako ludzkość nie wyginiemy, ale inne gatunki będą miały mniej szczęścia. Bioróżnorodność zmniejsza się w niespotykanym dotąd tempie.

Najkrótsze wielkie wymieranie, znane jako wymieranie ordowickie, miało miejsce około 450 milionów lat temu i trwało „zaledwie” około 1 miliona lat. To wydarzenie przyczyniło się do wyginięcia około 85% wszystkich gatunków na Ziemi, co czyni je jednym z najbardziej dramatycznych epizodów w historii życia w ogóle.

W porównaniu do pięciu historycznych wymierań na naszej planecie, obecne tempo znikania gatunków jest co najmniej alarmujące. Naukowcy szacują, że obecnie z powierzchni Ziemi znika jeden gatunek co 25 minut, co oznacza, że codziennie wygasa kilkadziesiąt gatunków. Jeśli obecne trendy się utrzymają, do końca XXI wieku Ziemia może stracić nawet 10% swoich gatunków roślin i zwierząt. To ponad 1000x szybciej niż podczas wymierania ordowickiego.

Alarm jest coraz głośniejszy. Coraz więcej osób, które spotykam, dołącza do głuchego telefonu przekazującego wieści o tym co się dzieje i jak możemy temu zaradzić. Mam poczucie, że ogrodnictwo i architektura krajobrazu w ostatnich latach przeżywają wyjątkowy skok rozwojowy. Właśnie dzięki temu, że nasze zawody i branże stają się potrzebne jak nigdy do tej pory. 

W lutym tego roku Parlament Europejski zatwierdził prawo dotyczące odbudowy zasobów przyrodniczych, które ma na celu przywrócenie do 2030 roku co najmniej 30% obszarów naturalnych do ich pierwotnego stanu. Do 2040 mamy odbudować 60% a do 2050 roku – 90% ekosystemów wymagających odnowy. Ustawa została przyjęta w czerwcu, a jej obecny kształt został wypracowany przy istotnym udziale partnerstwa SoGreen, którego członkami jest 8 największych europejskich organizacji pozarządowych zajmujących się zielenią.

W marcu podczas sesji Zgromadzenia ONZ ds. Środowiska (UNEA-6) przyjęto m.in. deklarację uznającą prawo każdego człowieka do czystego i zdrowego środowiska. A od maja 2020 roku obowiązuje w Unii Europejskiej Strategia na rzecz bioróżnorodności na 2030 rok.

Coraz więcej dla ochrony środowiska robią też Chiny, które nie chcą pozostawać w tyle za resztą świata. Ze względu na swoją jednolitość kulturową i fenomenalną sprawność oraz skuteczność osiągają znacznie lepsze rezultaty w tej dziedzinie niż ktokolwiek na całym globie. W mieście Wuhan na prawie 4 tyś km specjalnych dróg jeździ obecnie 500 autonomicznych, elektrycznych taksówek. W mieście Shenzhen prawie 60% pojazdów to elektryki lub hybrydy. W latach 2013-2021 poziom zanieczyszczeń powietrza w całym kraju spadł o ponad 40%.

To zupełnie świeże wydarzenia, które jednak sygnalizują właściwy kierunek i pozwalają wierzyć, że jesteśmy na dobrej drodze. Niemniej bezwładność społeczna w naszej części świata jest potężna. Zanim deklaracje organizacji międzynarodowych staną się rzeczywistością w Polsce – minie wiele czasu i wydarzy się wiele katastrof.

Ostatnie powodzie są nośnym medialnie przykładem, ale od prawie dekady panuje u nas susza meteorologiczna. Szczególnie cierpi środkowa część kraju. To jeden  z wielu powodów aby dać się zainspirować i włączyć w swoje codzienne życie działania proekologiczne. Warto, zanim zobaczymy suche dno w Wiśle, w której poziom wody systematycznie opada.

Świat jest systemem naczyń połączonych i każdy z nas odgrywa w tym spektaklu swoją rolę. Wielkie decyzje prawne to jedno, ale one nie załatwią sprawy, jeśli Ty pozostaniesz obojętny i będziesz stawiać opór. Wpływ mają nie tylko Ci, którzy prą do przodu i patrzą w dal, ale także Ci, którzy zostają w tyle. A przywiązanie do status quo jest naprawdę potężne, co można zaobserwować na przykładzie sprzeciwu jaki niedawno na moim instagramie wzbudziła sama luźno rzucona wzmianka o możliwości i wartości zazieleniania pasów wzdłuż autostrad.

Nieprzeciętne i postępowe jednostki jak Wojciech Januszczyk, z którym rozmawiałem ostatnio na potrzeby przeprowadzenia reportażu mistrzowskiego, albo Daniel Petryczkiewicz, edukujący i alarmujący o stanie wód i mokradeł, generalnie spotykają się z małym zrozumieniem i odzewem. W swoich bańkach ich zdanie ma duże znaczenie, ale poza nimi – ludzi to po prostu nie obchodzi. Ogół społeczeństwa bagatelizuje problemy i odwraca wzrok.

Mentalna betonoza blokująca postęp często jest bardzo wyraźna u lokalnych włodarzy – wójtów czy członków rad, dla których teraźniejsze interesy i dobre wrażenie na twardym elektoracie są ważniejsze niż jakaś tam ekologia. A jeśli już dokonują ruchów na rzecz środowiska, to często jest to greenwashing – może nawet nie celowy, ale wynikający z braku wiedzy.

Świat się zmienia, to nieuchronne. Chcielibyśmy, aby zmieniał się w dobrą stronę, ale samorzutnie dzieje się odwrotnie.

Jeśli Ty chcesz, aby warunki życia na ziemi poprawiały się, a nie pogarszały, warto abyś zaangażował się w to w ramach swojej specjalizacji zawodowej. Nie musisz brać odpowiedzialności za cały świat, bo to wpędzi Cię otchłań bezradności i depresję klimatyczną. Ale nie bądź obojętny i stań po dobrej stronie.

Jak to zrobić żeby tematy, w które wierzymy, mogły znajdować szersze poparcie?

Co Ty możesz zrobić?

1. Trenuj wrażliwość i uważność przyrodniczą. Spowalniaj życie. Bądź jak najczęściej offline. Wyłącz powiadomienia w telefonie. Spędzaj jak najwięcej czasu na przyrodzie. Uprawiaj kąpiele leśne w każdym miejscu, gdzie znajdziesz choć trochę zieleni.
2. Uwrażliwiaj swoje otoczenie. Rodzinę, przyjaciół, sąsiadów i klientów. Zwracaj uwagę na to co widzisz. Nie martw się tym, na co nie masz wpływu, ale szukaj okazji by mieć wpływ. Często to jest kwestia samego wyboru – w prawo lub w lewo, nie kosztuje to wiele dodatkowej energii.
3. Bądź odważny i nie bój się przedstawiać swoich poglądów innym. Nie bój się sprzeciwiać mainstreamowi i iść drogą, którą czujesz. Która wiesz, że jest dobra.
4. Pogłębiaj swoją wiedzę i drąż z zaciekłą dociekliwością każdy temat, którym się zajmiesz. Nie zadowalaj się prostymi rozwiązaniami, podważaj je i sprawdzaj czy druga strona wygląda równie dobrze jak tabliczka z frontu. Sprzeciwiaj się ekościemie, nie powielaj jej. Stawaj się ekspertem w tematach, które Cię interesują i służ swoją wiedzą innym. Koryguj polityków i inne osoby publiczne, także publiczne komentarze na socialach. Kulturalnie i merytorycznie.

Myślę, że to jest właśnie Ten moment, kiedy warto zająć właściwą postawę wobec tych wszystkich zmian. Uważam, że właśnie teraz jest na To najlepszy czas.

Dzieje się naprawdę wiele dobrego – choć to dopiero początek drogi. Ale obserwuję rzeczywistość na wielu polach z poczuciem, że z każdym dniem ta kula śniegowa nabiera coraz więcej pozytywnej masy. Każda jednostka jak Ty czy ja robi różnicę. Zmieniający się internet i prędkość rozchodzenia informacji pozwalają nam odnajdywać się, łączyć i budować ciężar wpływu w niespotykanym dotąd tempie.

Jako projektanci ogrodów możemy przenosić ludzi w światy, które przeciwdziałają temu galopującemu pędowi ku zagładzie. Możemy tworzyć bioróżnorodne namiastki raju, w których dom znajdą niezliczone istoty każdego rodzaju.

Możemy inspirować innych – a szczególnie swoich klientów, by zatrzymali się, odłożyli smartfony na bok i zasłuchali się w szum drzew. I przypomnieli sobie, co jest naprawdę ważne.

Wreszcie – możemy kawałek świata naprawdę zwrócić naturze. A nie tylko udawać, że tak robimy. Bo nie każdy ogród jest eko.

Jestem przekonany, że dzięki pielęgnowaniu wrażliwości, świadomości i poziomu merytorycznego możemy odwrócić wektor zmian w jakim obecnie podąża przekształcanie środowiska życia na ziemi. Mam poczucie, że jako zawodowcy zajmujący się zagospodarowaniem terenów mamy szczególną odpowiedzialność i wpływ.

Obyśmy tylko wszyscy mieli wzrok zwrócony w jedną stronę – w kierunku ratowania naszej obsychającej i obumierającej planety.

Warto być częścią czegoś większego, zamiast zamykać się indywidualizmie w jaki pcha nas świat, w konsumpcji, zarobkowaniu i pędzie po coraz to nowe bodźce i aktywności. Warto zatrzymać się i spowolnić, obudzić w sobie takie wartości jak Troska i trzymać się ludzi myślących podobnie.